Uniwersalizm w nauczaniu papieża Jana Pawła II

Wystąpienie biskupa polowego Józefa Guzdka 9 kwietnia 2013 roku w Akademii Obrony Narodowej w Warszawie podczas konferencji na temat: ?Jan Paweł II a problemy bezpieczeństwa?. Sesję naukową zorganizował Wydział Bezpieczeństwa Narodowego AON. Uniwersytet oraz każda wyższa uczelnia jest miejscem poszukiwania prawdy i zdobywania mądrości. Zagościć więc może tu każdy temat. Ludzie zaproszeni do dysputy mogą pochodzić z różnych środowisk, odmiennie postrzegać otaczającą nas rzeczywistość, reprezentować różne nurty myślenia. Ważne jest, aby przychodzili z posługą myślenia, nikomu niczego nie narzucając siłą i szanując stanowisko drugiej strony. ?Plus ratio quam vis? ? bardziej rozum niż siła, oto naczelna zasada, której powinni pozostać wierni uczeni i uczący się, profesorowie i studenci.

Na przełomie XX i XXI wieku pojawił się niezwykły człowiek. Na różne sposoby próbuje się opisać jego wybitną osobowość i niezwykłą aktywność: wielki filozof i znakomity etyk, mistyk i prorok, niestrudzony pielgrzym, odważny obrońca praw człowieka. Nie dał się zamknąć w żadne schematy. Przemawiał w wielu świątyniach, ale także poza ich murami ? na stadionach i placach wielu miast. Spotykały się z nim i chciały go słuchać setki tysięcy a nawet miliony ludzi spragnionych nadziei i miłości. Przekroczył próg synagogi i meczetu, przemawiał na forum ONZ i Rady Europy, mówił do profesorów wyższych uczelni i prostych robotników. Spotykał się ze wszystkimi: z piastującymi władzę, z opozycją i więźniami, z młodzieżą i dziećmi, z chorymi i niepełnosprawnymi. Nikogo nie wykluczał. Do wszystkich szedł z miłością i posługą myślenia. Gdy przemawiał do wielu, jego słowa i gesty odczuwaliśmy tak, jakby były kierowane osobiście do każdego z nas. Na koniec ? z wyjątkowej katedry ? udzielił nam szczególnej lekcji cierpienia i umierania.

Tą niezwykłą osobą był ? i jest ? Jan Paweł II, papież rodem z Polski. Oryginalność i uniwersalizm jego myśli wynikały przede wszystkim z życiowych doświadczeń. Poznał ponure oblicze zarówno niemieckiego nazizmu, jak i sowieckiego komunizmu. Był świadkiem niszczenia i łamania podstawowych praw człowieka, a wśród nich szczególnie prawa do życia i do wolności. Kiedy stanął na czele Kościoła, korzystając z polskiego doświadczenia, w swojej posłudze nie kłaniał się okolicznościom i nie pozwolił, aby prawda stała za drzwiami. Podkreślił to Benedykt XVI podczas uroczystej beatyfikacji mówiąc, że ?swoim świadectwem wiary, miłości i odwagi apostolskiej, pełnym ludzkiej wrażliwości, ten znakomity Syn Narodu polskiego (?) pomógł nam nie lękać się prawdy, gdyż prawda jest gwarancją wolności? (Rzym, 01.05.2011).

Jan Paweł II stał się głosem tych, którzy często w świecie są pozbawiani głosu: biednych, bezrobotnych, prześladowanych z powodu rasy lub wyznawanej religii. W wielu zakątkach ziemi jego prorocze słowa, mimo zagrożenia przemocą, sprawiły, że ludzie podjęli ryzyko walki o wolność, domagając się przyznania im należnego miejsca w życiu społecznym, politycznym i ekonomicznym, na miarę ich godności jako wolnych osób. Siła oddziaływania tego papieża, przyczyniła się do upadku bloku sowieckiego i wielu dyktatur na świecie.

Występując 2 października 1979 roku na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych, Jan Paweł II powiedział, że droga do pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego prowadzi ?poprzez określenie, uznanie i poszanowanie niezbywalnych praw osób, społeczeństw i narodów?. W podobnym duchu przemówił też 17 marca 1988 roku do Komisji Parlamentarnej Rady Europy: ?Konieczność obrony i ochrony ? wszędzie ? godności każdej ludzkiej istoty i uświadomienie sobie godności nieodbieralnej każdej osoby jest bazą, na której powinno być budowane społeczeństwo, które pragnie być uważane za cywilizowane i sprawiedliwe. Z upływem czasu ta konieczność obrony praw i godności człowieka nie zmniejsza się. Staje się ona nawet bardziej pilna wobec nowych sytuacji, a zwłaszcza wobec postępu w dziedzinie naukowej i technicznej?. Nieustannie przekonywał, że ludzkość może postawić tamę wojnie i przemocy jedynie przez poszanowanie praw przysługujących każdemu człowiekowi, niezależnie od narodowości, miejsca zamieszkania, koloru skóry, religii i języka. Wytrwale promował prawo do wolności sumienia i wyznania. Stawał w obronie życia, praw rodziny oraz godności kobiety.

Nie negując nic z tego, co wcześniej zostało powiedziane, pamiętając o jego rozpaczliwym wołaniu o zaniechanie przemocy i wojen, trzeba dodać, że papież Jan Paweł II był realistą. 10 września 1983 roku w Wiedniu, przemawiając z okazji 300. rocznicy odsieczy wiedeńskiej wyjaśniał, że ?są takie sytuacje, w których walka zbrojna jest złem nieuniknionym, od którego, w tragicznych okolicznościach, nie mogą się uchylać chrześcijanie. Nade wszystko jednak jesteśmy świadomi, że mowa oręża nie jest mową Jezusa Chrystusa?. 2 czerwca 1991 roku podczas spotkania z Wojskiem Polskim, docenił tych, którzy ?nie szukali wojny, nie prowadzili na ogół wojen zaborczych, ale umieli bohatersko walczyć w obronie zagrożonej wolności i niepodległości?. Zaś 19 listopada 2000 roku żołnierzy i policjantów nazwał ?sługami bezpieczeństwa i wolności narodów?. Ponadto podkreślił, że jeśli zawiodą działania polityczne i pokojowe metody obrony, trzeba ?podejmować konkretne działania w celu rozbrojenia agresora?.

2 kwietnia 2005 roku, na wieść o śmierci Promotora i Obrońcy praw człowieka, wszystkich ogarnął smutek, popłynęły łzy, ale na Placu św. Piotra rozległy się też oklaski. Był to wyraz uznania i wdzięczności za to, czym nas obdarował i co uczynił dla świata. Na jego pogrzeb przybyli prezydenci największych państw świata oraz przywódcy wielu narodów. Byli też obecni przedstawiciele różnych religii. Żegnały go miliony ludzi.

Święci i arystokraci ducha nie przemijają. Warto zatem, a nawet trzeba sięgać do ich pism, analizować decyzje i podejmowane działania. Nie wystarczy jedynie podziwiać dokonania Jana Pawła II, lecz należy pielęgnować w sobie te jego cechy, które sprawiły przemianę wielu. Niezwykle mocna wiara w Boga oraz szacunek dla każdego człowieka sprawiły, że papieskie marzenia o lepszym świecie w znacznej części zostały zrealizowane.

Pokój i bezpieczeństwo są darem, ale jeszcze bardziej zadaniem. Gratuluję Akademii Obrony Narodowej zorganizowania konferencji na temat: ?Jan Paweł II a problemy bezpieczeństwa?. Dziękuję, że nie uległa naciskom i próbie ośmieszenia tej inicjatywy. Ponadto proszę, abyśmy zawsze dawali świadectwo, że wiele istotnych zagadnień nie ogranicza się jedynie do wymiaru konfesyjnego. Trzeba na nie spojrzeć przez pryzmat podstawowych praw, które przysługują każdemu człowiekowi. A tego uczył nas Jan Paweł II.

bp Józef Guzdek Biskup Polowy Wojska Polskiego